Zatkany kanał łzowy u niemowląt – Jak rozpoznać, leczyć i udrożnić? Poradnik dla rodziców.
Oczy twojego dziecka łzawią? To jeszcze nie powód do zmartwień. Głównym zadaniem łez jest nawilżanie powierzchni oka i ochrona. Zdarza się jednak, że jednym z powodów nadmiernego łzawienia jest zatkanie kanału łzowego. To częsta przypadłość wśród noworodków, której konsekwencje mogą być znacznie poważniejsze niż tylko spływanie łez po policzkach. Jak rozpoznać u swojego niemowlaka niedrożność dróg łzowych? Czy domowymi sposobami możesz poradzić sobie z problemem? Na czym polega leczenie tego schorzenia? Jeśli chcesz poznać odpowiedź na te i wiele innych pytań dotyczących niedrożności kanałów łzowych, czytaj dalej!
Przyczyny niedrożnych kanałów łzowy u niemowląt
Wrodzona niedrożność dróg łzowych dotyczy od 2 do 4 % noworodków urodzonych o czasie. W 30 % przypadków występuje obustronnie. Wśród wcześniaków rozpoznawana jest jeszcze częściej. Przyczyną tego schorzenia jest zazwyczaj niedrożność przewodu nosowo-łzowego w okolicy jego ujścia, które pozostaje zamknięte przez zastawkę Hasnera.
Prawidłowo błona pokrywająca ujście przewodu nosowo-łzowego powinna ulec udrożnieniu w 3 trymestrze ciąży lub zaraz po porodzie pod wpływem pierwszego krzyku dziecka. Jednak nie zawsze tak się dzieje. Jeśli do tego nie doszło, z pewnością w krótkim czasie od porodu zauważyłaś u swojego dziecka objawy mogące sugerować zatkanie kanału łzowego. Niedrożność dróg łzowych u niemowląt może również wynikać z wrodzonego niedorozwoju punktów lub kanalików łzowych, a także z wrodzonej torbieli przewodu nosowo-łzowego. Wymienione przyczyny występują dużo rzadziej.
Zatkane kanały łzowe a katar
Opisane powyżej przyczyny niedrożności dróg łzowych są spowodowane przez defekty wrodzone. Wówczas objawy pojawiają się wkrótce po urodzeniu. Jednak nie tylko przyczyny wrodzone mogą zaburzać prawidłowy odpływ łez do jamy nosowej. Zapewne zastanawiasz się, co łączy zatkane kanały łzowe z katarem? U dzieci, szczególnie tych najmniejszych, w przebiegu infekcji górnych dróg oddechowych często dochodzi do znacznego obrzęku błony śluzowej nosa. Może on utrudniać odpływ łez przez ujście przewodu nosowo-łzowego, co objawia się ropieniem oczu. Towarzyszy temu katar, kaszel, podwyższenie temperatury ciała, a niekiedy również ostre zapalenie ucha środkowego. Po wyleczeniu infekcji objawy niedrożności kanału łzowego ustępują.
Jak rozpoznać zatkany kanalik łzowy u niemowlaka?
Zapewne zastanawiasz się, jakie objawy mogą sugerować zatkanie kanału łzowego u niemowląt. Są one dość charakterystyczne, dlatego z pewnością zauważysz je u swojego dziecka. Należy do nich:
- nadmierne łzawienie,
- obecność śluzowej (białej) wydzieliny w przyśrodkowym kącie oka,
- ból i obrzęk zlokalizowany w wewnętrznym kąciku oczu,
- niewyraźne widzenie.
Zmiana charakteru wydzielony na ropną (żółtą) sugeruje nadkażenie bakteryjne niedrożnych dróg łzowych. Wskazują na to takie objawy jak:
- stałe ropienie oczu,
- nadmiernym sklejeniem powiek zaraz po przebudzeniu,
- obecność charakterystycznych żółtych łusek na brzegach powiek powstałych po wysuszeniu ropnej wydzieliny,
- zaczerwienienie i obrzęk wewnętrznego kącika oka.
Niedrożność dróg łzowych może lokalizować się na różnych ich poziomach. W zależności od położenia względem worka łzowego wyróżnia się:
- niedrożność górną – jej przyczyną jest niedorozwój punktów i kanalików łzowych,
- niedrożność dolną – jest zlokalizowana poniżej worka łzowego i może być spowodowana przez torbiel przewodu nosowo-łzowego lub zastawkę błony śluzowej w okolicy jego ujścia do jamy nosowej.
Lokalizacje niedrożności możesz potwierdzić w niezwykle łatwy sposób. Wystarczy, że naciśniesz na worek łzowy, który jest zlokalizowany w okolicy bocznej nasady nosa poniżej kąta wewnętrznego oka. Jeśli niedrożność umiejscowiona jest poniżej niego, w przyśrodkowym kącie oka pojawi się śluzowa, biała wydzielina.
Czym może skutkować niedrożność kanałów łzowych?
Długo utrzymująca się i nieodpowiednio leczona niedrożność kanałów łzowych może mieć poważne konsekwencje. Dlatego nie należy bagatelizować jej objawów.
Zalegająca wydzielina może spowodować powstanie ropnej lub śluzowej torbieli worka łzowego. To rzadkie, ale niezwykle poważne powikłanie. Powstaje na skutek zamknięcia zarówno przewodu nosowo-łzowego, jak i obydwóch kanalików łzowych. W efekcie czego patologiczna wydzielina gromadzi się w worku łzowym bez możliwości odpływu, prowadząc do jego stopniowego powiększania się. Powstanie bolesnego uwypuklenia w okolicy bocznej nasady nosa poniżej kąta wewnętrznego oka wraz z towarzyszącym zaczerwienieniem skóry ponad nim, sugeruje to zaburzenie. Może on ulec przebiciu przez skórę. Wówczas tworzy się przetoka, czyli patologiczne połączenie pomiędzy workiem łzowym a pokrywającą go skórą.
Nieleczona niedrożność kanału łzowego u niemowląt zaburza prawidłowy rozwój ostrości wzroku oraz sprzyja nadkażeniom bakteryjnym. Pierwsze lata życia są decydujące dla wykształcenia prawidłowej ostrości widzenia. Zalegające łzy sprawiają, że dziecko widzi jak za mgłą, co wpływa niekorzystnie na kształtowanie się narządu wzroku. Nawracające nadkażenia bakteryjne mogą doprowadzić do zapalenia spojówki i rogówki.
Diagnoza niedrożnych kanałów łzowych
Jeśli zauważyłaś u swojego dziecka opisane objawy, nie bagatelizuj ich i niezwłocznie udaj się z nim do lekarza okulisty. Wnikliwe badanie okulistyczne pozwoli na wykrycie miejsca niedrożności kanału łzowego i zastosowanie odpowiedniego leczenia. Specjalista może wykryć niedrożność punktów lub kanalików łzowych podczas badania przedniego odcinka oka w lampie szczelinowej. O zatkaniu przewodu nosowo-łzowego świadczy dodatni wynik wyżej opisanego testu uciskowego worka łzowego. W przypadkach wątpliwych, lekarz wykonuje inne badania okulistyczne sprawdzające miejsce i stopień niedrożności dróg łzowych, należy do nich:
- test fluoresceinowy – polega na podaniu do worka spojówkowego roztworu fluoresceiny i obserwacji czy pojawi się on w jamy nosowej. W prawidłowych warunkach powinno to nastąpić w przeciągu 3 do 5 minut,
- płukanie dróg łzowych za pomocą soli fizjologicznej również pozwala sprawdzić drożność dróg łzowych,
- scyntygrafia dróg łzowych – badanie polega na podaniu do dróg łzowych substancji chemicznej będącej radioizotopem, a następnie obserwacji jej przepływu przez drogi łzowe,
- ocena dróg łzowych po podaniu do nich środków kontrastowych i wykonaniu zdjęcia RTG.
Opisane badania są stosowane niezwykle rzadko. Zazwyczaj charakterystyczne objawy oczne towarzyszące dziecku, a także wynik testu uciskowego worka łzowego okazują się wystarczające.
Jak leczyć niedrożne kanały łzowe u niemowląt?
Leczenie zatkanego kanału łzowego u niemowląt składa się z dwóch etapów. Jeśli lekarz okulista stwierdził u Twojego dziecka niedrożność przewodu nosowo-łzowego w pierwszej kolejności zaleci Ci wykonywanie regularnego masażu zatkanego kanalika. W ponad 90% takie postępowanie okazuje się wystarczające i dochodzi do udrożnienia kanału łzowego. U pozostałych niemowląt konieczne jest leczenie zabiegowe. To kolejny etap leczenia, który można wykonać u dziecka, które ukończyło 6 miesiąc życia.
Masaż kanału łzowego
Jak masować kanały łzowe u niemowlaka? Po rozpoznaniu niedrożności kanału łzowego u Twojego dziecka, nasz specjalista w Visum Clinic w Rzeszowie podzieli się z Tobą szczegółowymi zasadami wykonywania jego masażu. Celem tej czynności jest zwiększenie ciśnienia hydrostatycznego w drogach łzowych, na tyle, żeby wywołać pęknięcie błony powodującej niedrożność przewodu nosowo-łzowego. Podczas masażu powinnaś delikatnie ucisnąć przyśrodkową część obu powiek w okolicy ujścia punktów łzowych, tak żeby zamknąć oba kanaliki łzowe. Następnie dość silnym ruchem ściągającym przesuń palcem w dół po bocznej ścianie nosa. Aby masaż był skuteczny, musisz wykonywać go co najmniej 4 raz dziennie w seriach po 10 ucisków. Pamiętaj, by po takim zabiegu za pomocą soli fizjologicznej oczyścić oczy swojego malucha z nagromadzonej w okolicy worka spojówkowego wydzieliny. Jeśli masaż nie przyniesie efektu, kolejnym etapem jest sondowanie kanału łzowego.
Antybiotyki
Antybiotykoterapia jest zalecana tylko w przypadku objawów bakteryjnego zakażenia oka. Wskazują na to takie objawy jak nasilone ropienie oczu, a także zaczerwienienie i obrzęk spojówki w okolicy ujścia dróg łzowych. Podczas wizyty w naszej klinice w Rzeszowie, obok instrukcji dotyczących masażu kanałów łzowych, otrzymasz również receptę na kroplę do oczu zawierające antybiotyk. Możesz je stosować tylko w przypadku znacznego ropienia oka przez maksymalnie 5 do 7 dni. Celem leczenia przeciwbakteryjnego jest ustąpienie stanu zapalnego i niedopuszczenie do zajęcia rogówki. Przedłużone stosowanie antybiotyku może doprowadzić do rozwoju antybiotykooporności bakterii, dlatego nie należy tego robić.
Sondowanie kanału łzowego u niemowlaka
W Visum Clinic w Rzeszowie przeprowadzamy zabieg sondowania kanału łzowego u niemowląt, które ukończyły 6 miesiąc życia. To kolejny etap leczenia, stosowany w przypadku niepowodzenia masażu. Czas wykonywania zabiegu nie jest przypadkowy, ponieważ do ukończenia 5 miesiąca życia istnieje spora szansa, że zatkany kanał łzowy u Twojego dziecka ulegnie udrożnieniu. Sondowanie dróg łzowych odbywa się w znieczuleniu ogólnym w warunkach szpitalnych. Sam zabieg jest nieskomplikowany i dość szybki, trwa kilkanaście minut. W przypadku nietypowego przebiegu dróg łzowych może on ulec niewielkiemu wydłużeniu. Podczas sondowania lekarz okulista wprowadza cienką, metalową sondę poziomo przez punkt łzowy do kanalika łzowego. Kiedy trafi do worka łzowego, obraca ją delikatnie o 90 stopni, co pozwala na jej płynne wprowadzenie do przewodu nosowo-łzowego i rozerwanie blokującej jej ujście błony. Zabieg okazuje się skuteczny w ponad 95 % przypadkach. U pozostałych dzieci konieczne może być jego powtórzenie lub zastosowanie innej metody udrożnienia kanału łzowego.
Chirurgiczne i laserowe udrożnienie dróg łzowych
Zarówno chirurgiczne, jak i laserowe udrożnienie dróg łzowych polega na wykonaniu zespolenia pomiędzy workiem łzowym a jamą nosową. Zabiegi te są zazwyczaj wykonywane po niepowodzeniu sondowania kanału łzowego u niemowląt. Można je wykonać, kiedy dziecko ukończy 1 rok życia. Zespolenie nosowo-łzowe, określane również mianem dakriocystorinostomi (DCR) metodą chirurgiczną polega na wykonaniu niewielkiego nacięcia skóry pokrywającej worek łzowy i nawierceniu kości czaszki, a następnie zszyciu ściany worka ze śluzówką nosa. Obecnie bardziej preferowanym sposobem jest zabieg laserowy, który cechuje się mniejszą inwazyjnością. W trakcie tej procedury, lekarz okulista wprowadzi do dróg łzowych Twojego dziecka cienki światłowód połączony ze źródłem światła laserowego. Następnie przy pomocy lasera w ścianie kostnej nosa wytnie niewielki otwór, będący połączeniem pomiędzy workiem łzowym a jamą nosową. W ten sposób utworzy nową, alternatywną drogę odpływu łez. Aby nie doszło do jej zarośnięcia, pod koniec zabiegu lekarz okulista wprowadzi do niej cienką silikonową rurkę. Można ją usunąć dopiero po upływie 6 miesięcy.
Jeśli zauważyłaś u swojego dziecka objawy mogące wskazywać na niedrożność kanałów łzowych, nie bagatelizuj ich, i już dzisiaj umów się na wizytę do jednego z naszych specjalistów. W Visum Clinic prowadzimy kompleksowe leczenie nie tylko maluchów, ale również osób dorosłych cierpiących na to schorzenie. Choć jesteśmy kliniką prywatną, istnieje możliwość refundacji zabiegu udrożniania kanałów łzowych u niemowląt przez NFZ.