Zez u niemowlaka – do kiedy jest normą, a kiedy trzeba iść do okulisty?

• Strona Główna
• Aktualności
• Zez u niemowlaka – do kiedy jest normą, a kiedy trzeba iść do okulisty?

Jeśli podejrzewasz zeza u niemowlaka, zawsze wskazana jest wizyta u okulisty dziecięcego. Specjalista doradzi, czy mamy do czynienia z zezem fizjologicznym czy może patologicznym, który wymaga diagnostyki lub nawet leczenia. Do kiedy zez u niemowlaka jest normalnym zjawiskiem? Kiedy wdraża się leczenie zeza u dzieci i jakie metody się w tym celu stosuje? Sprawdź artykuł, by się tego dowiedzieć.

Najważniejsze wnioski:

• Zez to zaburzenie ustawienia oczu, w którym jedno oko nie patrzy w tym samym kierunku co drugie
• Zez u niemowlaka może być wrodzony lub nabyty, wyróżnia się również zeza fizjologicznego u niemowląt, który jest normalny i ma przejściowy charakter oraz zeza patologicznego, który może wymagać diagnostyki, a nawet leczenia
• W leczeniu zeza u dzieci wykorzystuje się między innymi: okulary korekcyjne, zasłanianie zdrowego oka, ćwiczenia na pozbycie się zeza oraz zabiegi chirurgiczne
• Im wcześniej zostanie wdrożone leczenie zeza w klinice okulistycznej o wieloletnim doświadczeniu, z indywidualnym podejściem do małego pacjenta, tym większe szanse na przywrócenie prawidłowego widzenia u dziecka

Zez u niemowlaka – czym jest i kiedy się pojawia?

Zezem, inaczej uciekającym okiem (z łac. strabismus), nazywa się stan, w którym oczy nie zawsze patrzą dokładnie w tym samym kierunku. Jeśli Twoje dziecko ma zeza, jego jedno oko może patrzeć wprost na obiekt, tymczasem drugie oko może spoglądać w nieco innym lub nawet całkowicie przeciwnym kierunku, w zależności od rodzaju zeza. 

Zez i retinopatia to schorzenia wzroku, które mogą występować u dzieci w młodym wieku. Podczas gdy retinopatia wcześniacza dotyczy głównie niemowląt urodzonych przed 32. tygodniem ciąży, zez może pojawić się u dzieci w ciągu pierwszych 6. miesięcy życia (wtedy mówimy o zezie wrodzonym) lub później (wtedy mówimy o zezie nabytym).

Wyróżniamy również: 

• zez naprzemienny u dziecka – ten rodzaj zeza jest rozpoznawany, gdy zezuje raz jedno, raz drugie oko, naprzemiennie;
• zez pionowy u dziecka – kiedy jedno oko jest ustawione wyżej lub niżej w stosunku do drugiego oka;
• zez pozorny u dziecka – kiedy oczy wydają się zezować (np. ze względu na specyficzny kształt twarzy), ale w rzeczywistości są prawidłowo ustawione;
• zez rozbieżny u dziecka – gdy jedno lub oba oka odchylają się na zewnątrz (w kierunku uszu);
• zez skośny u dziecka – kiedy oczy nie poruszają się w tym samym kierunku w pionie lub poziomie;
• zez zbieżny u dziecka – gdy jedno lub obydwoje oczu ucieka w kierunku nosa.

W okulistyce możesz się spotkać także z podziałem na zeza fizjologicznego i zeza patologicznego.

Zez fizjologiczny a patologiczny zez u niemowlaka  – kiedy do okulisty?

Zez jest jednym z najczęstszych problemów w okulistyce dziecięcej – dotyczy około 25% dzieci, w tym również niemowląt. Nie zawsze jednak rodzice potrafią rozróżnić zez fizjologiczny u dzieci, który jest normalnym zjawiskiem i zez patologiczny, który może wymagać diagnostyki, a nawet leczenia. 

Zez fizjologiczny u niemowląt ma przemijający charakter i najczęściej nie wymaga żadnych interwencji, ponieważ ustępuje samoistnie wraz z wiekiem. Jeśli jednak u Twojego dziecka rozpoznano zez patologiczny, takie zaburzenie, nie dość, że może stanowić objaw wad refrakcji oka lub nawet poważniejszych chorób (np. schorzeń neurologicznych), to jeszcze, jeśli jest nieleczone, może prowadzić do dalszych problemów. Wśród powikłań zeza patologicznego wymieniane są np.:

• niewyraźne lub podwójne widzenie;
• niska samoocena; 
• zaburzony rozwój wzroku.

Zez u noworodka – do kiedy może się utrzymywać?

Zez u noworodka fizjologiczny najczęściej wynika z niedojrzałości układu nerwowego oraz mięśni oczu. Inną możliwą przyczyną zezowania mogą być nieskorygowane wady wzroku. Stan, kiedy oczy zezują, może trwać do rozpoczęcia okresu niemowlęcego, a nawet dłużej. 

Do kiedy zez u niemowlaka jest uznawany za fizjologiczny?

Za zez fizjologiczny uznaje się występowanie uciekającego oka u niemowlaka o łagodnym i okresowym charakterze, przed ukończeniem 4. miesiąca życia. Do tej pory u Twojego dziecka powinien rozwijać się odruch wodzenia wzrokiem za obiektami pojawiającymi się w polu widzenia, przez co zez stopniowo będzie się zmniejszać, aż w końcu zniknie samoistnie. Gdy zez u niemowlaka utrzymuje się powyżej 3. miesiąca życia, jest on traktowany jako zez patologiczny, który wymaga diagnostyki okulistycznej. 

Jeśli zauważasz zeza u niemowlaka w wieku powyżej 3. miesięcy, powinno Cię to skłonić do wizyty u okulisty dziecięcego. W Rzeszowie w rozpoznawaniu i leczeniu zeza u dzieci specjalizuje się nasza klinika okulistyczna Visum Clinic. Rodzice, którzy się do nas zgłaszają, mogą wcześnie wykryć zeza u dziecka. Dzięki szybkiemu wdrożeniu odpowiedniego leczenia udaje się zapobiec długoterminowym powikłaniom zeza, w tym między innymi problemom z widzeniem w wieku dorosłym. 

Pierwsza wizyta u okulisty dziecięcego – czego się spodziewać?

Przy podejrzeniu zeza u niemowlaka, zanim u Twojego dziecka zostanie wdrożone leczenie, lekarz musi przeprowadzić szczegółowy wywiad z rodzicami. Pytania mogą dotyczyć zarówno zdrowia dziecka, jak i rodzinnej historii problemów wzrokowych. Podczas pierwszej wizyty u okulisty dziecięcego u Twojego dziecka mogą zostać wykonywane także badania ortoptyczne, czyli specjalistyczne badania oczu, dzięki którym można sprawdzić ruchomość gałek ocznych i widzenie obuoczne. Badania te pomagają w ocenie kąta zeza i jego prawidłowym rozpoznaniu, by można było jak najwcześniej zastosować leczenie, które pomoże maluchowi. 

W przypadku małych dzieci, wartościowym badaniem okulistycznym jest ocena wodzenia wzrokiem za przedmiotem, np. zabawką. Badanie to jest zwykle przeprowadzane obuocznie i następnie, oddzielnie dla każdego oka. W trakcie wizyty w gabinecie okulistycznym ocenia się także zdolność dziecka do fiksacji, czyli umiejętność skupienia wzroku przez chwilę na określonym obiekcie. Przed tym, nim zostanie wdrożone leczenie zeza u dziecka, lekarz może zalecić również wykonanie badań dodatkowych, takich, jak: 

• badanie refrakcji oka (badanie sprawdza, czy dziecko ma jakąkolwiek wadę wzroku, np. krótkowzroczność, dalekowzroczność, astygmatyzm);
• oftalmoskopia (badanie dna oka).

W przypadku niemowlaków zarówno badanie refrakcji oka, jak i oftalmoskopia odbywają się w inny sposób niż u osób dorosłych, ponieważ maluchy nie są w stanie poinformować lekarza o swoich dolegliwościach. W badaniu refrakcji wykorzystywane są specjalistyczne urządzenia, takie jak np. autorefraktometry, które mierzą, w jaki sposób światło przechodzi przez oko. Lekarz może także zwrócić uwagę na to, jak Twoje dziecko reaguje na zmiany natężenia światła, różne kolory czy też kształty. Tymczasem oftalmoskopia u niemowlaka polega na podaniu maluchowi kropli rozszerzających źrenice i następnie dokładnym obejrzeniu wnętrza oka przy pomocy oftalmoskopu (urządzenia z soczewką i światłem). 

Warto wiedzieć: Podczas badań w gabinecie okulistycznym niemowlak będzie przebywać na Twoich rękach. Mimo to nie zawsze takie badania udaje się przeprowadzić w całości podczas jednej wizyty. Nie ma jednak powodu do zmartwień – w sytuacji braku współpracy ze strony małego pacjenta ustalany jest dodatkowy termin wizyty w gabinecie okulistycznym. 

Leczenie zeza u dzieci i niemowląt – metody i skuteczność

Zeza u małego dziecka można cofnąć, pod warunkiem, że odpowiednio wcześnie zostanie postawione rozpoznanie i wdrożone leczenie. Im młodsze jest Twoje dziecko, tym większa jest szansa na przywrócenie prawidłowego widzenia.

Leczenie uciekające oka u dziecka może trwać nawet do kilku lat. Postępowanie może obejmować, w zależności od rodzaju i stopnia nasilenia zeza: 

• noszenie korekcyjnych okularów w celu skorygowania wady refrakcji w jednym lub obu oczach (metodę stosuje się, gdy dziecko ma wadę refrakcji – astygmatyzm, dalekowzroczność lub krótkowzroczność); 
• wykonywanie specjalnie opracowanych ćwiczeń na zeza, celem wzmocnienia mięśni kontrolujących ruchy oczu; 
• założenie opaski na zdrowe oko, celem zmuszenia słabszego oka do pracy; 
• zabieg chirurgiczny – korekcję nieprawidłowego ustawienia oczu poprzez operacyjną zmianę napięcia lub długości mięśni oka. 

W niektórych przypadkach może zostać zalecone wstrzyknięcie toksyny botulinowej do określonych mięśni oka (w znieczuleniu miejscowym). Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej o metodach leczenia zeza u niemowlaka, sprawdź artykuł: Leczenie zeza u dziecka i niemowlaka.

Ćwiczenia i wspomagające metody leczenia zeza u dzieci

Ćwiczenia na zeza są zalecane najczęściej wtedy, gdy u dziecka został rozpoznany zez naprzemienny lub zez rozbieżny. Dzięki regularnemu wykonywaniu przez dłuższy czas (tygodniami lub nawet miesiącami) specjalnie opracowanych ćwiczeń na uciekające oko u dziecka można poprawić funkcjonowanie mięśni, które kontrolują ruch oczu Twojego dziecka.

Gdy ćwiczenia na zeza u dzieci są wdrażane razem z okularami korekcyjnymi czy też zasłanianiem zdrowego oka, takie połączenie różnych metod, mające na celu poprawę umiejętności i zdolności wzrokowych, określa się mianem terapii widzenia. 

Podsumowanie – zez u niemowlaka  – kiedy do okulisty i jak reagować w przypadku zeza?

Przy podejrzeniu zeza u małego dziecka lepiej nie zwlekaj z wizytą u okulisty dziecięcego. W przypadku, gdy mamy do czynienia z zezem patologicznym, jedynie wdrożenie leczenia na wczesnym etapie pozwoli uniknąć poważniejszych powikłań, takich jak np. niewyraźne lub podwójne widzenie. Po rozpoznaniu zeza leczenie powinno odbywać się w wyspecjalizowanej placówce, która oferuje kompleksową opiekę okulistyczną dla dzieci. Postępowanie może wymagać regularnego stosowania opaski na oko, noszenia korekcyjnych okularów, wykonywania specjalnych ćwiczeń na zeza lub nawet zastosowania bardziej inwazyjnych metod. O sposobie leczenia decyduje zawsze lekarz okulista, w zależności od przyczyny i stopnia zaawansowania problemu zdrowotnego. Wybierając klinikę okulistyczną dla dziecka, kieruj się doświadczeniem w leczeniu różnych schorzeń oczu u dzieci. Istotne są także: indywidualne podejście do małego pacjenta oraz krótki czas oczekiwania na wizytę u okulisty dziecięcego. Rzeszów może się pochwalić kliniką okulistyczną Visum Clinic, która spełnia wszystkie wymienione kryteria. Zachęcamy do rezerwacji wizyty, aby zawczasu udzielić dziecku pomocy i zapobiec dalszemu rozwojowi zeza oraz innych schorzeń okulistycznych.